De weg naar succes gaat langs delicate route
“Organisaties die hogere vormen van intelligentie en ‘high performance’ realiseren leggen een delicate route af”, zo is de ervaring van Van Beek. Leveranciers van BI-systemen beloven veel, maar het rendement op BI-investeringen blijft vaak sterk achter, zo bleek eerder uit een spraakmakend onderzoek van de Passionned Group. Dat ligt niet alleen aan de leveranciers, maar ook aan organisaties zelf. “BI is here to stay. BI-managers moeten nu wel op hun tellen gaan passen, anders dreigen ze links en rechts te worden ingehaald”, zo waarschuwt Van Beek. Er is volgens hem een grote behoefte aan een onafhankelijke partij die boven de markt staat.
Parabool & paraplu voor BI
Als het gaat om het in kaart brengen van BI-leveranciers zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden. De ene analist zweert bij een magisch kwadrant, de ander gelooft meer in een deinende golf. “Bij de Passionned Group hebben we goede ervaringen met de parabool als grafische weergave van het brandpunt. Daarnaast publiceren wij onze Business Intelligence gids.” Hoewel de route verschilt, blijft de eindbestemming hetzelfde: het opstellen van een shortlist van betrouwbare leveranciers die hun beloften daadwerkelijk nakomen door in te spelen op specifieke klantbehoeften en ‘actionable insights’ te leveren.” Maar wat verstaan we eigenlijk onder de paraplu van Business Intelligence?
Definitie van Business Analytics
BI als discipline is volgens Van Beek het ‘geheel aan concepten, processen, strategieën, cultuur, structuur, methodieken, standaarden en ICT-hulpmiddelen die ervoor zorgen dat organisaties zich intelligenter kunnen gedragen en ontwikkelen’. Met deze definitie kunnen Van Beek en zijn consultants prima uit de voeten als zij grotere organisaties zoals banken, academische ziekenhuizen, maar ook kleinere bedrijven en gemeenten adviseren om slimmer te gaan werken. Dat BI nog nauwelijks aan zeggingskracht heeft ingeboet, blijkt onder meer uit de zoektermanalyses van Google Analytics die Van Beek hanteert bij het vermarkten van de Intelligente Organisatie.
De Artificial Intelligence training 
In deze interactieve AI training van één dag leer je als manager, directeur, controller of bestuurder alle belangrijke facetten van Artificial Intelligence kennen en ga je begrijpen hoe je AI met succes kan toepassen in jouw eigen organisatie. Deze Artificial Intelligence masterclass met Daan van Beek leert je ook om te gaan met de belangrijkste ethische dillema's, risico's en te sturen op de succesfactoren.
Analisten lopen voor de troepen uit
Jarenlang gold het credo ‘BI or Die’, tegenwoordig is artificiële intelligentie het nieuwe toverwoord. Termen als ‘AI First’ en ‘Mobile First’ doen het goed voor de bühne, maar uit eigen ervaring weet Van Beek dat analisten vaak ver voor de troepen uitlopen. “De technologie ontwikkelt zich momenteel exponentieel of via s-curven, terwijl organisaties zich nog steeds lineair ontwikkelen. Innovatieve spelers als Tableau, Qlik en Yellowfin zetten traditionele BI-leveranciers als IBM en het overgenomen BusinessObjects gedeeltelijk in de schaduw doordat ze meer gebruiksvriendelijkheid en productintegratie beloven. Social BI faciliteert op social media geënte, breed gedragen discussies. Daarnaast zijn self-service BI, cloud BI en ‘augmented analytics’ relevante markttrends. Het is aan de BI-manager om hierin zijn weg te zoeken en vooral de regie te behouden. Het oprichten van een Business Intelligence Competence Center (BICC) of een aparte BI-afdeling kan nuttig zijn, maar je moet niet verwachten dat alle neuzen direct in dezelfde richting staan. Cultuur kan een spelbederver zijn.”
4 foute gedragsculturen die BI-succes remmen
In zijn boek beschrijft Van Beek daarom vier foute gedragsculturen in organisaties: de eilandcultuur, onderbuikcultuur, financiële cultuur en de traditionele ICT-cultuur. Tegelijkertijd signaleert hij een kentering. De machtige ICT-cultuur is tanende als gevolg van schaduw-IT. Het internet stelt iedere afdeling tegenwoordig in staat om zelf met een creditcard in de hand een sexy BI-tool aan te schaffen. Het gevolg is dat BI zich als een soort fragmentatiebom heeft verspreid binnen organisaties. De IT-afdeling raakte zo het overzicht volledig kwijt. Marketeers, verkopers en IT’ers beschikken allemaal over hun eigen tools, waaraan zij gehecht raken. Die willen ze niet zomaar inruilen voor één centraal enterprise datawarehouse. “Inderdaad, dat heeft met autonomie te maken en is ook een serieuze dealbreaker voor het genoemde BICC.” Maar er zijn volgens Van Beek meer basale oorzaken waardoor het rendement op BI-investeringen soms sterk achterblijft.
Vermijd de vier foute gedragsculturen in organisaties
Doorgrond je eigen businessmodel met stuurinformatie
“Zo is de datakwaliteit in veel organisaties nog lang niet op orde. Als aan sommige managers wordt gevraagd ‘Waar stuur je eigenlijk op?’ blijft het angstvallig stil. Dat is een veeg teken. En bij gemeentes staat het uitnutten van begrotingen centraal in plaats van gedurfd innoveren. De meeste organisaties experimenteren met AI en big data, maar kunnen zich vaak geen voorstelling maken van innoveren met Big Data. Laat staan dat ze weten hoe ze hier een succes van kunnen maken en hoe ze een acceptabel rendement kunnen realiseren. Als je met BI of met AI aan de slag gaat, dan schuur je namelijk heel dicht aan tegen de competenties van managers. Het gaat hierbij niet alleen om het doorgronden van het eigen business- en verdienmodel, maar ook om analysevaardigheden. Gelukkig kun je die competenties wel trainen.”
BI versus Artificial Intelligence
“Ook de algoritmes zelf zul je moeten trainen. We spreken dan van machine learning en deep learning. Dan blijkt bijvoorbeeld dat het voorspellend vermogen aanzienlijk toeneemt. Vroeger besloot de agent op straat zelf waar hij ging patrouilleren op basis van intuïtie. Nu voorspelt het algoritme steeds nauwkeuriger waar de pakkans statistisch gezien het grootst is. Niet alleen de algoritmes worden steeds slimmer dankzij dergelijke beschrijvende, voorspellende en voorschrijvende analytics, maar ook de organisatie gaat op die manier slimmer en efficiënter werken. En zo kan het gebeuren dat een algoritme honderd traditionele rapportages kan vervangen.
De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens
Eén algoritme voorspelt voor een machinepark van 4.000 machines waar preventief onderhoud of vervanging van onderdelen noodzakelijk is. Dan zijn rapporten met uitvalpercentages voortaan overbodig.” Wie echter serieus met AI aan de slag gaat, moet wel beschikken over een heldere visie, discipline en doorzettingsvermogen, want de weg naar de hel is volgens Van Beek geplaveid met goede voornemens. Zo moeten managers zorgen voor een solide datainfrastructuur die bovendien toekomstbestendig is. Het heeft namelijk geen zin om eerste een ‘rapportenfabriek’ op basis van traditionele KPI’s en dashboards op te tuigen om die vervolgens weer te ontmantelen als blijkt dat één simpel algoritme veel betere resultaten oplevert. Ook dat vergt dus de nodige intelligentie. Lees ook onze blog ‘Bouw zo min mogelijk dashboards’.
De Big Data Analytics opleiding 
In deze 3-daagse Big Data training leer je alles om algoritmes te ontwikkelen op basis van Big Data modellen, machine learning, tekstmining en gestructureerde (open) data. De docent helpt je om de fundamenten te leggen voor een gedegen Big Data organisatie, artificial intelligence en voorspellende modellen.
Passie voor het vakgebied BI
Dat zijn concept van de intelligente organisatie soms wordt gekopieerd, vindt Van Beek niet erg, als de interpretatie maar correct is. “De begrippen zijn te universeel om er patent op aan te vragen”, zo realiseert hij zich terdege. De markt voor BI en analytics is bovendien groot genoeg en groeit volgens analistenfirma Gartner tot 2021 nog jaarlijks met gemiddeld 8 procent. Kortom, Van Beek ziet genoeg commerciële kansen, maar geld verdienen is niet zijn enige drijfveer. Zijn passie voor het vakgebied komt veeleer voort uit een diepgeworteld verlangen om organisaties daadwerkelijk te helpen te transformeren. Eindklanten accepteren immers geen logge olietankers meer, maar willen wendbare speedboten (Lanting, 2014). Organisaties moeten zich opnieuw uitvinden. BI is daarom vooral verandermanagement. Het streven naar intelligentie door de schotten tussen afdelingen te verwijderen, is daarbij een eerste delicate stap. “Te veel organisaties zijn geïnstitutionaliseerd geraakt.
Harkje van Mintzberg: niets nieuws onder de zon
Het beruchte harkje van Mintzberg domineert en het aantal specialisaties is eindeloos ver doorgevoerd”, zo doceert Van Beek ook tijdens de workshops en masterclasses die Passionned Group regelmatig organiseert. Gek genoeg kan Van Beek dan nog steeds teruggrijpen op het gedachtegoed van Ernst Hijmans (1890-1987), grondlegger van het organisatieadvieswerk in Nederland. In essentie is een organisatie dan niet meer dan ‘een plek waar mensen samenwerken om doelen te realiseren’. Een definitie uit 1917 (!) die standhoudt, zowel in de ‘oude’ BI-wereld als in de ‘nieuwe’ AI-wereld. Wat dat betreft is er eigenlijk niets nieuws onder de zon…
Daan van Beek MSc is spreker, docent en auteur van het boek 'De intelligente, datagedreven organisatie'. Hij is eindbaas van Passionned Group en is verbonden als gastdocent aan TIAS. Daarnaast geeft hij regelmatig KPI, data science & BI trainingen in Azië, Zuid-Amerika, Europa en de US. Volg Daan op LinkedIn en neem contact met hem op.
